Ρώτας, Βασίλης

Ο Βασίλης Ρώτας (5 Μαΐου 1889 – 30 Μαΐου 1977) ήταν Έλληνας συγγραφέας, κριτικός και μεταφραστής.

Ξεκίνησε να δημοσιεύει ποιήματα στο περιοδικό Νουμάς το 1908. Άρθρα, διηγήματα, κριτική θεάτρου και μαρτυρίες του δημοσιεύθηκαν στον παράνομο τύπο στη διάρκεια της κατοχής, τα Ελεύθερα Νέα, τη Βραδυνή, την Πρωία, την Εστία και στο περιοδικό Θέατρο (1961-1965) και στον Λαϊκό Λόγο (1965-1967). Υπήρξε βασικός συνεργάτης του περιοδικού Ελληνικά Γράμματα και ίδρυσε μαζί με άλλους φοιτητές στα 1910 τη Φοιτητική Συντροφιά.

Υπήρξε επίσης ιδρυτής του Λαϊκού Θεάτρου Αθηνών (1930-1937) στο Παγκράτι, που όμως έκλεισε με την επιβολή της δικτατορίας του Μεταξά. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής οργάνωσε το Θεατρικό Σπουδαστήριο με συνεργάτες τον Μάρκο Αυγέρη, τη Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη, τον Γιάννη Τσαρούχη, τον Αντώνη Φωκά, τον Μάνο Κατράκη κ.ά. και διεύθυνε το Θεατρικό Όμιλο ΕΠΟΝ Θεσσαλίας, στα βουνά της Ελεύθερης Ελλάδας και στο θεσσαλικό κάμπο (1944, με τη συνεργασία ηθοποιών, λογοτεχνών και μελών της ΕΠΟΝ) και έδωσε θεατρικές παραστάσεις στο βουνό και σε χωριά της Θεσσαλίας. Δίδαξε επίσης στην Επαγγελματική Σχολή Θεάτρου και στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Πειραιώς.

Εκτός από την ποιήση και το θέατρο ασχολήθηκε και με την μετάφραση. Στην ιστορία του νεοελληνικού θεάτρου πέρασε και για τις μεταφράσεις των έργων του Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Επίσης ιστορική έμεινε η μετάφρασή του της κωμωδίας του Αριστοφάνη Όρνιθες για την παράσταση του 1959 από το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν.

Ο Βασίλης Ρώτας δεν επηρεάστηκε τόσο από τα αισθητικά ρεύματα της εποχής του όσο από την λαϊκή παράδοση και το δημοτικό τραγούδι, αλλά και από τα λαϊκά παραμύθια και τον Καραγκιόζη. Η στάση του αυτή εκφράζει και την άποψή του ότι “δημιουργός, καταλύτης και αποδέκτης των πάντων είναι ο λαός”. Επίσης μεγάλη επιρροή στο έργο του είχε η σαιξπηρική δραματουργία και το αρχαίο ελληνικό δράμα. Σε πολλά έργα του ο Ρώτας ακολούθησε τη μορφή και τη δομή της ελληνικής τραγωδίας (όπως στα Ελληνικά Νιάτα, 1946), των ιστορικών δραμάτων του Σαίξπηρ (Ρήγας Βελεστινλής, 1936 – Κολοκοτρώνης, 1955) και του Ελληνικού Θεάτρου Σκιών (Καραγκιόζικα, 1955).

Εργογραφία

Ποίηση

• Το τραγούδι των σκοτωμένων – Κρυφός καημός. Gorlitz, Verlangsanstalt Gorlitzer Nachrichten und Anzeiger, 1917.
• Το τραγούδι του καμπούρη και άλλα τραγούδια. 1920.
• Ανοιξιάτικο αγέρι. Gorlitz, Verlangsanstalt Gorlitzer Nachrivhten und Anzeiger, 1923.
• Παιδιάτικα τραγούδια. 1943.
• Τρελή πορεία. Αθήνα, 1945.
• Τραγούδια της κατοχής πατριωτικά ηρωικά. Αθήνα, έκδοση του ποιητή, 1952.
• Κιθάρα και γαρούφαλλο• ερωτικά και άλλα ποιήματα. Αθήνα, Ίκαρος, 1953.
• Μνημόσυνο. Αθήνα, 1961. (σε συνεργασία με τη Βούλα Δαμιανάκου).
• …παρά προστάτας νάχωμεν. Αθήνα, 1974.
• Βραδινό τραγούδι. Αθήνα, 1974.
• Βραδυνό τραγούδιΒ΄. Αθήνα, 1980.
• Τραγούδια της Αντίστασης. Αθήνα, 1981.

Θέατρο

• Να ζει το Μεσολόγγι. Αθήνα, έκδοση των Μουσικών Χρονικών, 1927.
• Ιησούς δωδεκαετής εν τω ναώ• Δράμα. Μουσική Ψάχου. Αθήνα, Δημητράκος, [1929].
• Σε γνωρίζω από την κόψη• Δραματική σκηνή. Αθήνα, 1928.
• Σπιτίσιο φαΐ. Αθήνα, 1929.
• Τα κορίτσια επαναστατούν. Αθήνα, 1930.
• Ο Καρδούλας. Αθήνα, 1930.
• Μαξιλαριές. Αθήνα, 1931.
• Ο χορός των παιχνιδιών. Αθήνα, 1931.
• Οι Μαξιλαριές. Αθήνα, Δημητράκος, 1933.
• Ο χορός των παιχνιδιών. Αθήνα, Δημητράκος, 1933.
• Ρήγας ο Βελεστινλής. Αθήνα, Γκοβόστης, 1936.
• Το πιάνο• Κωμωδία για κούκλες. Αθήνα, 1943.
• Γραμματιζούμενοι• Κωμωδία. Αθήνα, έκδοση του συγγραφέα, 1943.
• Ελληνικά νιάτα• Τραγωδία. Αθήνα, Γκοβόστης, 1946.
• Ο ήρωας. Αθήνα, 1947.
• Το παραμύθι της ανέμης• Κωμωδία. Αθήνα, έκδοση του συγγραφέα, 1953.
• Καραγκιόζικα. Αθήνα, 1955.
• Κολοκοτρώνης• ή Η νίλα του Δράμαλη• Ηρωικό δράμα σε τρεις πράξεις. Αθήνα, ανάτυπο από την Επιθεώρηση Τέχνης, 1955.
• Αυγούλα • Τραγουδάκια – Στιχοπαίγνια – Μύθοι. Με μουσική Νικηφόρου Β. Ρώτα. Εικόνες Κατερίνας Νικ.Ρώτα. 1974.
• Θέατρο για παιδιά. Αθήνα, 1975.
• Καραγκιόζικα Β΄. Αθήνα, 1978.

Πεζογραφία

• Παλιές ιστορίες• Διηγήματα. Αθήνα, Ίκαρος, 1955
• Η περιουσία και άλλα διηγήματα. Αθήνα, περ. “Λαϊκός λόγος”, 1966
• Δέκα παραμύθια. Αθήνα, 1981.

Μελέτες

• Οδηγός για σχολικές παραστάσεις. 1931.
• Εισαγωγή στο θέατρο του σχολείου. Αθήνα, Δημητράκος, 1933.
• Τεχνολογικά Α΄. Αθήνα, 1951.
• Τεχνολογικά Β΄. Αθήνα, 1952.
• Δραγάτες πνευματικής ελευθερίας. Αθήνα, 1961.
• Δημοκράτες παραδημοκρατικοί. Αθήνα, 1965 (σε συνεργασία με τη Βούλα Δαμιανάκου).
• Βίος και πολιτεία (σημειώματα ημερολογίου). Αθήνα, 1980.
• Θέατρο και Αντίσταση. Αθήνα, Σύγχρονη Εποχή, 1981.
• Ο αγώνας στα ελληνικά βουνά. Αθήνα, 1982.
• Κριτικοί στοχασμοί πάνω στην Οδύσσεια του Καζαντζάκη. Αθήνα, 1983.
• Θέατρο και γλώσσα 1-2. Αθήνα, Επικαιρότητα, 1986.

Μεταφράσεις

• Τολστόι Λέων, Άννα Καρένινα• Πρόλογος Ε.Φ. – Μετάφρασις Βασ. Ρώτα Α΄. Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1924.
• Σαίξπηρ, Άπαντα. Αθήνα, 1927-1974 (και σε συνεργασία με τη Βούλα Δαμιανάκου).
• Σίλλερ, Μαρία Στιούαρτ• Δράμα σε πέντε πράξεις• Μετάφραση Β.Ρώτα. Αθήνα, έκδοση των Μουσικών Χρονικών, 1932.
• Φρειδερίκος Σίλλερ, Δον Κάρλος• Δραματικόν ποίημα εις 5 πράξεις• Μετάφρασις Β.Ρώτα. Αθήνα, 1933.
• Χάουπτμαν, Η Χάνελε πάει στον παράδεισο. Αθήνα, 1943.
• Χάουπτμαν, Ρόζε Μπερντ. Αθήνα, 1953.
• Ξένα λυρικά. Αθήνα, Ίκαρος, 1955.
• Φρανσουά Μιλλέρ, Θωμάς Έντισον• Μετάφραση Βασίλη Ρώτα. Αθήνα, Δίφρος, 1956.
• Αριστοφάνης, Όρνιθες (Πετούμενα)• Μετάφραση, εισαγωγή & σχόλια Βασίλη Ρώτα. Αθήνα, Εταιρεία Λογοτεχνικών Εκδόσεων, 1960.
• Μπ. Μπιάν, Ένας όμηρος. Αθήνα, 1963 (σε συνεργασία με τη Βούλα Δαμιανάκου).
• Αριστοφάνης, Ειρήνη. Αθήνα, 1964.
• Τίρσο ντε Μολίνα, Δον Τζιλ με το πράσινο παντελόνι. Αθήνα, 1965.
• Καλντερόν, Ο Δήμαρχος της Καλαμέα.
• Ησίοδος, Έργα και Ημέραι. (στον τόμο Η ελληνική ποίηση ανθολογημένη).

Συγκεντρωτικές εκδόσεις

• Θέατρο 1 Αθήνα, Ίκαρος, 1964
• Θέατρο 2 Αθήνα, Ίκαρος, 1966
• Θέατρο για παιδιά, εκδ. Χαρ. Μπούρας (1975)