Πάει. Αυτό ήταν.
Χάθηκε η ζωή μου φίλε
μέσα σε κίτρινους ανθρώπους
βρώμικα τζάμια
κι ανιστόρητους συμβιβασμούς.
Άρχισα να γέρνω
σαν εκείνη την ιτιούλα
που σούχα δείξει στη στροφή του δρόμου.
Και δεν είναι που δεν θέλω να ζήσω.
Είναι το γαμώτο που δεν έζησα.
κι ούτε που θα σε ξαναδώ
Η Γώγου ήταν ειλικρινής.
Δεν έγραφε απλώς ποιήματα.
Ήταν ποιητής.
Η Κατερίνα Γώγου ήταν ένας ευαίσθητος, ακέραιος άνθρωπος, που έμπλεξε στα αδιέξοδα της αναρχικής σκέψης, που υποτίθεται σε παροτρύνει να τα ανατρέψεις όλα, χωρίς να σου δείχνει ούτε τον τρόπο, ούτε πολύ περισσότερο ένα ρεαλιστικό μέλλον για το μετέπειτα της ανατροπής. Όσο πιο ευαίσθητος άνθρωπος είσαι, όσο περισσότερο “εξεγερμένος”, τόσο πιο μεγάλο το αδιέξοδό σου, τόσο πιο εκμηδενισμένος αισθάνεσαι ζώντας σε έναν κόσμο που δεν μπορείς να εξηγήσεις και γι’ αυτό, ακριβώς, δε βλέπεις κανένα φως στο πώς μπορείς να τον αλλάξεις. Τραγική κατάληξη, η αυτοκτονία. Η υιοθέτηση της αναρχικής ιδεολογίας ταιριάζει απόλυτα στη μικροαστική τάξη που από τη μια βλέπει το μέλλον της μαύρο και δυσοίωνο καθώς εξελίσσεται ο καπιταλισμός και από την άλλη, σα φθίνουσα τάξη, δεν μπορεί να είναι επαναστατική. Γι’ αυτό, το μόνο που καταλαβαίνει και επιδιώκει είναι η καταστροφή των πάντων. Και, μια και αυτό είναι αδύνατο, τα πιο ευαίσθητα άτομα αυτής της τάξης, τα πιο επαναστατικά, κυρίως καλλιτέχνες, καταλήγουν στην αυτοκαταστροφή. Έτσι χάθηκε η Γώγου, γνήσια ποιητική φωνή, έτσι χάθηκε ο Παύλος ο Σιδηρόπουλος και ο τεράστιος Νικόλας Άσιμος. Εδώ υπάρχει μια καταστροφική νομοτέλεια : επειδή ήταν μικροαστοί ευαίσθητοι και με ταλέντο στράφηκαν στον αναρχισμό και αυτό αντί να τους δώσει τη λύτρωση, αντί να τους εντάξει σε ένα κοινωνικό κίνημα για την ανατροπή, αποξέρανε, με τον ατομικισμό του, τις διψασμένες ψυχές τους και τους έφερε στο χείλος του γκρεμού. Κρίμα και άδικο για τόσο προικισμένους ανθρώπους, κρίμα και άδικο να χαραμίζονται για το λαϊκό κίνημα τέτοιες σφριγηλές δυνάμεις!
αν φιλε μου ειχε τον τρόπο να σου δώσει “ρεαλιστικές” απαντήσεις δεν θα ήταν ποιήτρια αλλά μια ακόμα από αυτούσ που σου ρουφάνε τη ζωή. Και αυτό που κάνει η ποίηση δεν είναι να σε οδήγει σε μια ιδεολογία αλλά να σε εμπνέει. Εαν εσύ διαβάζεις ποίηση για να βρείς απαντησείς για το μέλλον σου προτείνω ένα μέντιουμ θα σου φανεί πιο χρήσιμο. Και φαντάζομαι ότι δεν διαβάζεις και Ρίτσο γιατί ήταν κομμουνιστής, ούτε Σεφέρη γιατί ηταν “συμβολικός”, ούτε Ελύτη γιατί ήταν “πολύ μοντέρνος” κ.ο.κ.. Οδηγία προς ναυτιλομένο : Μπορείτε μεγαλοαστέ καπιταλιστή να προσλάβετε έναν μη καλιτέχνη και καθόλου ευαίσθητο, να σας γράφει πολιτικούς λόγους κατά παραγγελία και να βρείτε την ηρεμία στην ποίηση που θα σας ηρεμεί!
Πρώτα-πρώτα, δε ζήτησα να μου δώσει κανένας τίποτα, ο καθένας δίνει ότι θέλει και, κυρίως, ότι μπορεί. Αν και γενικά, με την καθαρά ανθρωπιστική έννοια και βάσει της «ηθικής απαίτησης» μπορεί κανένας να αξιώνει, ειδικά από τους καλλιτέχνες, σαν πιο ευαίσθητα όντα από τους άλλους, να δίνουν απαντήσεις στα κοινωνικά θέματα και μάλιστα «ρεαλιστικές», για να βοηθάνε τους καταπιεσμένους, τους εκμεταλλευόμενους, τους «ταπεινούς και καταφρονεμένους» αυτής της κοινωνίας να σταθούν στα πόδια τους «κι ελεύθεροι σαν άνθρωποι στη χαραυγή του κόσμου» να αγωνιστούν για να συντρίψουν τις αλυσίδες τους.
Αυτή, που, κατά τη γνώμη μου, είναι η ύψιστη αποστολή ενός καλλιτέχνη, τη βρίσκεις ίσως ότι καταργεί την ποίηση, γι’ αυτό λες ότι, αν η Κατερίνα έδινε «ρεαλιστικές» λύσεις, «δεν θα ήταν ποιήτρια αλλά μια ακόμα από αυτούσ που σου ρουφάνε τη ζωή». Και πώς το αιτιολογείς αυτό; Γράφοντας ότι «αυτό που κάνει η ποίηση δεν είναι να σε οδήγει σε μια ιδεολογία αλλά να σε εμπνέει». Ναι, ναι, τι τρομερό πράγμα να σε «οδηγεί σε μια ιδεολογία», ιδίως σε μια προλεταριακή ιδεολογία, των άξεστων και απαίδευτων ανθρώπων που δεν καταλαβαίνουν τα μεταφυσικά πετάγματα της τέχνης σε «τόπους χλοερούς και τόπους αναψύξεως, ένθα απέδρα πάσα λύπη και πόνος» για να χαρούν την «τέχνη για την τέχνη». Και ποιος σου είπε ότι η ιδεολογία δε σε εμπνέει, ή, ακόμα περισσότερο, δε σε εμπνέει ο καλλιτέχνης που τον εμπνέει μια ιδεολογία; Ίσα-ίσα, το να απομακρυνθεί ο καλλιτέχνης από τις «ρεαλιστικές λύσεις» τον κάνει σύμμαχο, χωρίς να το καταλαβαίνει και, κυρίως, χωρίς να το θέλει, της ίδιας της τάξης την οποία μισεί με όλη την ψυχή του. Κι αυτό ακριβώς το αδιέξοδο, του να θέλει να πολεμήσει την αδικία και να μη βρίσκει τον τρόπο να το κάνει, τον οδηγεί στην αυτοκαταστροφή του (είτε με τη θέλησή του, είτε άθελά του).
Και δε χρειάζεται να πάω σε κανένα μέντιουμ για να μου προφητέψει το μέλλον. Τα πράγματα είναι ξεκαθαρισμένα και το μέλλον γνωστό. Εκείνο που μπορεί να κάνει ένας καλλιτέχνης είναι να βοηθήσει, με το ταλέντο του να έρθει αυτό το μέλλον πιο κοντά μας κι έτσι θα γίνει αυτός ο ίδιος ένα «μέντιουμ», ένα «διάμεσο», μεταξύ του απλού και ανυποψίαστου λαού και αυτού του ελπιδοφόρου μέλλοντος.
Ο Ρίτσος παρέμεινε μεγάλος ποιητής κι όταν έγραφε ποιήματα μη «κομμουνιστικά», πάντα, όμως, γιατί υπήρχε ένα ανθρώπινο περιεχόμενο σ’ αυτά. Το ότι δε συγκινούν τα αγωνιστικά του ποιήματα εξίσου με τα μη αγωνιστικά του εξίσου, τι να κάνουμε; Εκτός από τη μορφή, υπάρχει και το περιεχόμενο. Το ίδιο ισχύει και για τον Ελύτη και το Σεφέρη και το Λειβαδίτη και τον Αναγνωστάκη και όλους τους ποιητές και γενικότερα τους καλλιτέχνες.
Όσο για την τελευταία φράση σου, η απάντησή μου, με ποιητική μορφή :
ΥΜΝΟΣ ΣΤΗ ΣΤΡΑΤΕΥΜΕΝΗ ΠΟΙΗΣΗ
Σήμερα θέλω να υμνήσω ό,τι οι άλλοι περιφρονούν
σήμερα δε θέλω να τραγουδήσω
θέλω να μουγκρίσω, να ουρλιάξω, να στριγκλίσω
Κάτω οι περίτεχνες φράσεις, οι κομψοί, στιλβωμένοι στίχοι
κάτω το νόημα που πάει γλιστρώντας
με χίλιους ελιγμούς και προφυλάξεις
στο σκοπό του.
Αηδίασα τις αλληγορίες
τα «εσωτερικά βιώματα»
την «αγωνία» και την «απελπισία» του ανθρώπου
Μου φέρνουν ναυτία
τα «μεταφυσικά σκιρτήματα»
το «χάος», η «μοναξιά», η «σιωπή», η «απομόνωση» και η «οδύνη».
Και τη Φύση ακόμα, τη μάνα μας,
στα μάτια δεν τολμώ να την κοιτάξω
διαβάζω τη φοβερή της προσταγή :
Γύρνα στ΄αδέρφια σου, αγωνίσου!
Γι΄αυτό θα υμνήσω σήμερα τη στρατευμένη ποίηση
συγκεκριμένη και ξεκάθαρη
που δεν έχει ανάγκη από υπονοούμενα
που έχει χαράξει το δρόμο της
που ανοίγει κάθε μέρα το δρόμο της
μέσα από αγκάθια και συρματοπλέγματα
Την ποίηση που καταφρονούν οι «μύστες της Τέχνης»
της τέχνης που ασχολείται με την «εσωτερικότητα του
ανθρώπου»
λες κι ο άνθρωπος είναι ένα σπίτι ξεμοναχιασμένο στον κάμπο
λες και δεν μπαινοβγαίνουν απ΄τις πόρτες
και τα παράθυρά του
τα μηνύματα των άλλων σπιτιών
λες κι η βροχή δεν τα δέρνει το ίδιο
λες κι ο σεισμός δεν τα τραντάζει όλα.
Γι΄αυτό κι εγώ σήμερα δε θέλω να τραγουδήσω
θέλω να στριγκλίσω, να ουρλιάξω, να μουγκρίσω
θέλω να μπω μπροστά στον αγώνα, στη μάχη
θέλω να είμαι ένας στρατευμένος ποιητής
Σήμερα ξέκοψα οριστικά από την τάξη μου :
Είμαι ένας προλετάριος.
τι λες ρε φιλε?μικροαστοι ειναι οι ενενταχτοι?για ψαχ’το λιγακι γιατι καπου το χανεις….επειδη δεν τσιμπησαν στην προπαγανδα κανενος συγκροτημενου και πανω απ’ολα “οργανωμενου” ιδεολογηματος θεωρουνται μικροαστοι..?ρε τι λετε..αν εντασσονταν σε “κοινωνικα¨ (υπο)κινηματα μαλλον δε θα ηταν αυτοι που κατεληξαν να ειναι…..
Μπα, η Κατερίνα δεν είναι «φίλος» (πόσο μάλλον «ρε»). Φίλη είναι. Ή μάλλον, δεν είναι πλέον.
Για το φίλο known_clown :
φυσικά δεν είναι μικροαστοί οι ανένταχτοι. Εγώ είπα το αντίθετο, ότι οι μικροαστοί είναι ανένταχτοι κι αυτό το είπα με ένα ορισμένο σκεπτικό : οι όροι ζωής της μικροαστικής τάξης, μιας τάξης του ανεξέλικτου καπιταλισμού (όπου ο κάθε παραγωγός ή έμπορος βλέπει, από τη μια, την αναρχία της παραγωγής και της διάθεσης των προϊόντων και αγνοεί, από την άλλη, απόλυτα, τους νόμους της αγοράς) τον σπρώχνουν ασταμάτητα προς τις ιδέες της απόλυτης “ελευθερίας” και της αναρχίας, προς τον άκρατο ατομικισμό και το μίσος για κάθε οργάνωση και κάθε κίνημα, μαζί και το κίνημα της εργατικής τάξης που θα απελευθερώσει και τον ίδιο.
Οι μικροαστοί (μικροπαραγωγοί αγρότες και βιοτέχνες, μικρέμποροι και μαγαζάτορες) διαψεύδονται καθημερινά στις ελπίδες τους να “ανέβουν” στη μεγαλοαστική τάξη, παρ’ όλη την “ελευθερία” και την αναρχία της παραγωγής και διακίνησης αγαθών της αστικής κοινωνίας. Ακριβώς αυτή η “ελευθερία” και η αναρχία, μέσω του ανταγωνισμού, τείνουν να τους στερήσουν την ίδια τους την ύπαρξη σαν κοινωνική τάξη. Είναι υποχρεωμένοι να υπερασπίζουν κάτι που τους απειλεί με εξαφάνιση. Το υπερασπίζονται και συγχρόνως το μισούν. Την ίδια στιγμή νιώθουν ότι αυτό το “κάτι” είναι απόλυτα ανώτερο από αυτούς, είναι αήττητο, κάτι σα φυσική καταστροφή, που απέναντί του είναι απόλυτα ανίσχυροι.
Αυτή την αίσθηση του αδιέξοδου, της ανήμπορης οργής εκφράζει ο αναρχισμός σαν ιδεολογία κι αυτή ακριβώς την ιδεολογία ασπάζονται οι πιο ευαίσθητοι εκπρόσωποι της μικροαστικής τάξης στον πνευματικό, ιδεολογικό και καλλιτεχνικό τομέα. Κι επειδή όλο τους το είναι (ειδικά στους γνήσιους και ειλικρινείς καλλιτέχνες που είναι και οι πιο ευαίσθητοι) κυριαρχείται από ένα αδιέξοδο και από μια ιδεολογία που είναι η ίδια ένα αδιέξοδο, καταλήγουν πολλές φορές να συντρίβονται στην άνιση μάχη με τις “υπέρτερες δυνάμεις”.
Υ.Γ. Κι εγώ “ανένταχτος” μαρξιστής είμαι.
@ Panos 193
Είναι από τις πιο περιεκτικές, ξεκάθαρες και “κατανοητές” εξηγήσεις που έχω διαβάσει…και θα συμφωνήσω απόλυτα μαζί σου.
Όσο για την Κατερίνα….κάθε που την ακούω να απαγγέλει…..μέσα μου ραγίζει το σύμπαν μου….
@ Astronautissa
Eυχαριστώ. Έχω γράψει και κάτι για περιπτώσεις αδικοχαμένων σαν την Κατερίνα :
Η ΝΥΧΤΑ
(Συμβουλές σε υποψήφιο αυτόχειρα)
Νύχτα γλυκιά, γεμάτη σύμβολα αιθέρια!
Πιάστην γερά, μη σου γλιστρήσει από τα χέρια!
Εκεί ψηλά, πώς τρεμοσβήνουνε τ’ αστέρια!
Άκουσε, απόψε, τη σοφή της συμβουλή!
Στο δρόμο βγες, μόλις ο ήλιος βασιλέψει
και το σκοτάδι άσε, απλά, να σε μαγέψει,
κανείς δεν είπε τη στερνή για σένα λέξη,
σκέψου το ακόμα μια φορά, απ’ την καλή!
Μην πεις πως όλοι στη ζωή σ’ έχουν πικράνει,
άσε τη νύχτα όμορφα σχέδια να κάνει,
το φως των άστρων τον καημό θα σου γλυκάνει,
εσύ μονάχα κάνε λίγη υπομονή!
Όταν ο ήλιος πια θα βγει, με άλλο θάρρος,
της συντριμμένης σου ζωής κράτα το βάρος,
ας περιμένει, μια φορά, λίγο κι ο χάρος,
τέλος μη δίνεις έτσι απλά, χωρίς φωνή!
κλεισε τα ματια σου και κανε μια ευχη…υπαρχει ενα αστερι που φευγει στα ξενα…
μια ψυχουλα που αν και μικρη…ποτε της δεν πληγωσε, να ξερεις ουτε ενα…
την ειδα να γινεται μεγαλη κοπελα…στα 17 της θα ειχε πατησει…
κι εκει που της λεγανε ζησε και γελα…η φυση νομιζω ειχε κερδισει…